Dagboekaantekeningen Martin van
Liempt (geb. 1907)
Inleiding
In 1944 is Martin (Martien) als ingenieur werkzaam bij de Dienst Noordoostpolder, waarvan het kantoor in Zwolle gevestigd is. Hij woont in Zwolle op kamers. Vanwege de oorlogsomstandigheden is hij in september naar Den Bosch gekomen, en woont daar in het ouderlijk huis Luybenstraat 50. In dit huis wonen ook zijn moeder (vader is in februari 1940 overleden), en verder het gezin van zijn broer Wim (vrouw Riet en kind Annemieke, geboren in april 1944; Wim zelf verblijft het grootste deel van de tijd in Elshout, waar hij een tabakskwekerij heeft), zus Marietje met man Harry (die hun huis aan de Parklaan hebben moeten verlaten vanwege de oorlogssituatie), broer Adriaan (die op 7 september 1944 is vrijgekomen c.q. ontsnapt uit zijn gevangenschap als gijzelaar te St. Michielsgestel en Vught), en dienstbode Marie.
Het onderstaande dagboekgedeelte
is integraal overgenomen, met uitzondering van aantekeningen die betrekking hebben op
familiezaken, en later toegevoegde zelf-evaluerende opmerkingen.
Omwille van de authenticiteit is
de oorspronkelijke spelling en zoveel mogelijk de oorspronkelijke alinea-indeling
aangehouden. Hier en daar zijn verklarende noten in kleinere letter toegevoegd.
1944
22 Oct. Zondag
Niet naar de
Kerk geweest. 't Was me daar te onveilig!
Even op straat Korting en v. Geffen* gesproken. De noodcollectanten
van onze parochie zijn vannacht opgehaald en weer losgelaten.
Kort hevig bombardement. Geweldige slagen.
Rende naar huis. De fam. Koningsweg** zat mee in den kelder.
Heelen dag verder van en naar den kelder.
Er is 'n vliegtuig met bommen op de Graafscheweg gevallen. Veel dooden en gewonden.
Privé werk geordend. Tafelwerk, agenda voor de komende week. Bureaudag gemaakt!
Geschreven aan Toon en Do*** en tante Anna in Zwolle. Lange
verhalen.
De radio meldt dat de Engelschen 'n offensief ingezet hebben in de richting van Den
Bosch (uit het NoordOosten en Oosten, dus vanuit Nuland en vanuit Heeswijk).
Niet geschaakt! Tijdig maffen in den kelder.
Er is geen water meer, ook de electriciteit blijft weg. Veel kanongebulder.
* buren
** Oom Koos (van Dun) en tante Anna, zuster van zijn vader; zij woonden aan de Koningsweg
nr. 10; Oom Koos was zakenpartner van zijn vader en van hemzelf, o.a. in firma Duli.
*** Toon en Do Waterreus, vrienden in Zwolle
23 Oct. Maandag
7 ˝ op. Van
mijn plannen en boodschappen kwam niets meer.
Waternood, drukte aan de pomp die door ons blok op de Stationsweg geslagen is. Onze
politie-assistentie was noodig.* 't Ging gesmeerd.
Verscherping van den toestand. Officieel aangeplakt dat men maar van 11 - 14 uur
buiten mag; vanmorgen stoorde er zich niemand aan, vanmiddag was 't drie uur eer de straat
er verlaten uitzag.
Inderhaast geschreven aan v. Eck en de drie brieven op 't station gebracht. Zullen
ze nog weggaan vóór de Duitschers?
Middag en avond gelezen in Euwe (hlg. schaakspel) en enkele instructieboekjes van
de luchtbescherming (geleend van Oom Koos) uitgelezen.
Weer even stroom. De radio meldt goede vorderingen hier en overal. Alleen Breskens
is door de D.(uitsers) teruggenomen.
* hij is
sinds september 1944 lid van de vrijwillige hulppolitie, geformeerd met het oog op de
aanstaande bevrijding
24 Oct. Dinsdag
6 ˝ op.
Schieten in de stad.
't Is me te gevaarlijk om regelmatig dienst te doen. Pompbezoekers en collega's in dien
zin gewaarschuwd. Schütz vroeg me een trap te plaatsen als nooddoorgang. Toen 'k bij
Lathouwers stond ging met een machtigen slag de nieuwe brug naar de Vliert de lucht in.
Onze gescheurde voorkamerruit bezweek en we spijkerden er 'n schot voor (van de schotten
die Vader nog heeft laten maken).
't Is levensgevaarlijk op straat door 't artillerievuur en soms mitrailleurs
daarbij.
Vanmiddag met Harry 'n partij schaak begonnen, speel slecht, had het ook niet
moeten doen!
We vluchten herhaaldelijk de kelder in. V. Dongen en Lathouwers (Singel) moeten hun huizen
uit. (mitrailleurnesten?). Even mijn hulp aan gaan bieden.
We aten in de keuken en kropen daarop in den kelder. De carbidlamp van Wim maakt
hem heel aardig bewoonbaar.
Schaakpartij slecht gespeeld. Ga erop!
in de
marge:
geen stroom meer, geen radio.
Vanmiddag ook 'n stel vluchtkoffers gepakt.
Ik ga niet eerder weg of ze moeten me met de wapens dwingen. Dat zou erg zijn voor ons
allen.
25 Oct. Woensdag
7 uur op. 't Is
rumoerig 's nachts, ik ben de eenige die er doorheen slaapt. Het schieten in de directe
omgeving neemt nog toe.
Het schijnt dat de Engelschen de Vliert al in handen hebben. De kanaalbruggen zijn
opgeblazen.
Vanmorgen kregen we twee vrouwtjes met een kind in huis om te schuilen. Die kwamen uit het
ziekenhuis. Paula v. Esch vertelde van de Graafsche weg.
Schaakpartij opgegeven (12 ˝ - 3 ˝) en de kelder in.
De spanning stijgt steeds. De D.(uitsers) blijven
rustig en beheerscht. We zagen ternauwernood kans om in de keuken te eten. Rustig weer
lezend in den kelder werden we opgeschrikt door een ontploffing die aan den voorkant alle
ruiten vernielde. De sluiting van de voordeur werd vernield, verschillende ramen sloegen
eruit en stuk, 't schot van het huiskamerraam lag midden op straat. De heele straat
vertoonde op slag dezelfde vernieling.
'n Geweldige herrie! De stationsbrug was opgeblazen. Ruimen en redden met horten en
stooten. Er volgden nog meer slagen, de andere Dommelbruggen. Ook de serre en de
gangdeurruit gingen eraan. En de straatgevechten gingen door.
't Was moelijk en angstig. Moeder kwam overal goed door, gelukkig. Marietje is al zeven
maanden zwanger dus ook 'n zorgenkind. Harry en Marie zijn flink en actief.
We aten in den kelder! Zouden we morgen vrij zijn? Wat gelezen in Rougemont,
rozenhoedje en om 8 uur gingen we slapen.
We hebben geen brood meer en weinig water.
26 Oct. Donderdag
6 ˝ op. De
moffen zijn er nog.
't Is er vannacht weer heet toegegaan.
Opruimen van glas enz. met horten en stooten. De Duitschers vertonen zich zeldzaam, zien
er met hun stalen helmen, schoudermanteltjes en machinale pistolen, martiaal uit en jagen
ons van de deur weg. Schrijven en lezen voor zover dat gaat. Ook is iedere maaltijd 'n
onderneming voor Marie, waarbij wij moeten assisteeren.
Rondom den middag 'n hevige beschieting met artillerie, mitrailleurs en 'n soort
rookgranaten. Op de plaats, in den tuin, op straat, overal lagen die dingen en legden een
dichten walm. Bang voor brand maar 't viel mee. Onze wijk was geheel middelpunt. Toch kan
ik geen granaatinslagen bekijken. De mitrailleurkogels kletterden op vele plaatsen tegen
't huis.
Toch hielden de D.(uitsers) ons stadsdeel in
handen. We hadden geen kans om een maaltijd klaar te maken voor 5 uur. Wat smaakten die
aardappels met witte kool en worst!
Spannende dag! En komen er zoo nog meer?
Tusschen de bedrijven door en na de maaltijd dit dagboek geheel bijgewerkt. Vroeg
gaan slapen.
Om 11 uur wakker geworden door
menschenstemmen in de buitenlucht. Eruit! Brand in de buurt.
Op den hoek van de straat stond een mof die met een automatisch pistool door de straat
schoot telkens als wij eenig geluid maakten in huis. Ook ploften er handgranaten in de
straat. Angstig.
Harry en ik slopen als Indianen door 't huis.
Geweldige branden dichtbij, en geen water.
Havenstraat over heele lengte, Stationsplein, goederenloods, Lombok; ook in de oude stad
stegen zware rookwolken op.
Vluchtoverwegingen, waarheen?
Tot 5 uur hielden H.(arry) en ik om beurten
wacht in huis en aan 't dakluik.
Feeëriek gezicht maar gruwelijke werkelijkheid. Wolken van vonken, helder vuur, witte
rook. We zouden er wel langs komen en sliepen nog een paar uur.
Aanval afgeslagen?
27 Oct. Vrijdag
Om 7 uur kwam v.
Opstal bellen.
Tommies in de straat!! Verwarde haren, bleeke gezichten, gelukwenschen. Ik raakte in 't
pension naast ons binnen, zag daar de eerste Tommies van dichtbij, at Engelsche koek,
rookte 'n Engelsche sigaret.
Om 10 uur gisteravond waren al 7 Tommies daar binnengekomen. De schutter van
vannacht was er een van!
De brand bleek uitgewoed te zijn.
Er vielen weer granaten, 't bleef oorlog ondanks de aanwezigheid van de Tommies. Vreugde,
opluchting, verwarring, vage angst voor granaten. De ondergrondsche duikt op. Snotneuzen
die met buitgemaakte Duitsche geweren ronddragen!
Van Opstal heeft 'n voltreffer die rakelings over onze zijbouw en plaats gegaan is, ik zal
hem helpen zijn gevel te stutten.
Bij Gostelie
gepraat en de spijlen uit 't kelderraam gezaagd. Lammers tracteerde me daar op 'n borrel.
Granaten tusschendoor.
Herma Korting kwam vertellen dat gisteren 11 ˝ ('s morgens!) al aan hun kelderdeur
gevraagd werd: "no Germans here?"
We doen de eerste dagen nog maar geen politiedienst.
Vanavond bij Korting in den kelder wezen boomen met de familie, de
Lathouwersen, enz. enz.
Thuis nog 'n rozenhoedje gebeden en gaan
slapen, alles in den kelder.
Er is vandaag in de omgeving van de Leonardus hard gevochten. De kanonnen stonden op den
hoek van de straat. De Tommies kwamen bij ons door de straat om 't station te omsingelen.
28 Oct. Zaterdag
Lange nacht. 8
uur op.
Druk!
Thuis karweien.
Van Opstal geholpen zijn gevel te stutten.
Meer buren komen
aanloopen.
De ravage in de buurt en in de stad in oogenschouw genomen. 't Is verschrikkelijk. Den
Bosch is 'n verwoeste stad.
Met Françoise Troupin de Leonardus bekeken.
Op de Markt stond 'n stoet dakloozen klaar om naar Nistelrooy te worden gebracht. 'n Stoet
evacué's uit Berlicum ging naar huis. 't Is dáár misschien nog minder erg dan hier.
Pastoor v.d. Boom gesproken.
Bij Bernadette* geweest om verslag uit te brengen. Zij hebben weinig schade.
Peters de schilder is alles kwijt (verbrand). De man opgebeurd en aan 3 bedden geholpen.
Wout Boute kwam vertellen dat Wim's fabriek** openstond. Ook zwaar beschadigd?
Gostelie geholpen met z'n dakpannen enz. Bij Moubis 'n vernielde daklantaarn onschadelijk
gemaakt. Schütz assisteerde daarbij. Hirdes en Besouw waren daar (bij Schütz).
Oom Koos kwam mij namens het gemeentebestuur uitnoodigen voor een vergadering
morgen. Er moet in 't groot geholpen worden.
Ik zal me beschikbaar stellen. 'k Zal dan de kleine zorgen thuis aan Harry overlaten.
Avond thuis gepraat.
Buikpijn van de vele aardappelen.
* zus
Bernadette zit als non in het klooster van de Carmel in Den Bosch. De Carmelitessen zijn
een beschouwende orde en komen daarom niet buiten het klooster.
** sigarenfabriek aan de Uilenburg
29 Oct. Zondag
Diarrhee. Geen
kerk. Laat op.
10 ˝ Stadhuis. Na veel soesah een paspoort voor de afgezette bruggen gekregen.
Conferentie met Meuwese, Drijvers, Beckers, v. Baalen, enkele architecten, enkele
aannemers, enkele losloopende lui.
Ir. Roeterink uit Eindhoven, hoofdleider van Hertsel en Opbouw aldaar, gaf 'n
uiteenzetting van de manier waarop daar de stad opgeruimd en provisorisch hersteld was. 't
Is heel wat!
'k Moet er nog even aan wennen! Maar de ellende is rondom zoo groot dat het zal moeten.
Er vallen nog steeds
granaten op de stad. 't Blijft oorlog ondanks de kakhikleurige uniformen van de Tommies en
de Engelsche sigarettengeur.
Trof Renders onderweg. Ook alles kwijt. Hielp hem aan 'n stel ondergoed, schoenen
en overall.
Rijstdiëet om van de diarrhee af te komen. Heb Korting gevraagd mijn baan als
politiecommandant over te nemen, gaat niet vlot!
Corvée thuis aan ramen en deuren, water
halen met Harry. (Dr. Huysmans kreeg juist 'n voltreffer die de prachtige gevel geheel
ruďneerde).
"Mijn wijk" gaan inspecteeren. Aanteekeningen, praatjes met de
getroffenen. 't Is nog veel erger kapot allemaal dan op 't eerste gezicht lijkt. De
gedachte van 3 wijken is te grof. Dat zal niet kunnen. Geschuild voor granaten. De Bekker
en de Geer gesproken. De laatste bood mij zijn hulp aan.
Avond pompzorgen! Lammers tevergeefs; Korting bleek eindelijk bereid om voor 'n week mijn
taak over te nemen.
Doodmoe!
Privé werk schematisch geordend.
in de marge:
Rien van Antoon v. Dun is Woensdag verongelukt (granaatscherf)
30 Oct. Maandag
Laat. 'k Ben beter!
11 uur Stadhuis. Roeterink - Bouman - Techn. noodh.
Bruggen potdicht. Ik moet de stadboodschappen mee doen.
Conferentie was 'n herhaling van die van gisteren. Wie moet de leiding nemen? Perey?
Brood gekocht met Oom Koos en Françoise Troupin, die bevriend blijkt te zijn met Karel
Bouman.
v. Meurs en Notaris v. Meerwijk op visite. De laatste is geheel afgebrand, heeft dagen
lang met 150 anderen in den kelder van 't postkantoor gezeten, sedert Vrijdag is bovendien
z'n broer Richard vermist.
Vanmiddag naar Duli* geweest.
v. Nuis opgehaald. 't Valt daar heel veel mee. Weinig schade, en Brands bereid gevonden om
de eerste maatregelen te treffen.
Er liggen vier
burger slachtoffers begraven op 't hoekterrein.
Harry meet thuis de afschermplaten op en probeert die zaak met Oom Koos te regelen.
't Valt niet mee!
De pomp is gerepareerd. Korting zal mijn taak van commandant voor 'n week overnemen.
Thuis praten in de keuken.
Druk, nerveus.
31 Oct. Dinsdag
Anneke verjaart
vandaag.
Vroeg naar de van Dijks. Geen platen geen punaises.
Riche en Cor* gesproken bij v.d. Eerenbeemt. Alles best. Vannacht waren er meerdere zware
granaten ingeslagen.
Jan Lammers zwaar getroffen. 't Huis in de Vughterstraat heeft twee voltreffers in 't dak.
11 uur vergadering Stadhuis.
Oom Koos en
Bouman schoven plotseling Cleerdin naar voren als leider, zichzelf als secondanten!
Desillusie?
Bij Jo de Waal brood gehaald. Nerveus.
Mevr. Duynstee en Mevr. Gostelie van advies gediend, in haast. Naar de Vughterweg geweest als onderdeel van mijn
wijk, granaten, Claartje, Beckmann.
Oom Koos, v.d. Kleyn, Cis afgewezen met boodschap.
Op 't Korenstraatje waren granaten gevallen. Paultje Lathouwers is daar gedood.
Cement? Hout? Timmerman?
Harry is weinig doortastend als ie alleen iets doet.
Vanavond vertelde Oom Koos me dat ik de wijk Leonarduskerk zal krijgen.
* zus
Corry en haar man Richard van Dijk, die een drukkerij hebben op het Hinthamereinde. Zij
hebben twee kleine kinderen, Richard (geb. 1943) en Lea (geb. 1944).
1 Nov. Woensdag
Allerheiligen
Vroeg met v.d. Kleijn naar de Boschdijkstraat. Groote ravage. Even naar de Mis
geweest. ongewoon.
Sliphorst op straat ontmoet. Die zal me aan cement helpen en aan 'n timmerman. Goeie
vrienden.
Op 't stadhuis benoemd tot commissaris van wijk I.
Ruime volmachten
(mondeling!). Heeren doe wat je wilt om de stad in orde te krijgen. Maar de algemeene
richtlijnen waren zo onzakelijk nauw gedacht dat ik protesteerde. Men gaf me gelijk
(administratie, particuliere rechten).
Versteegh is 'n practische man. v.d. Velden kon 't nog niet volgen.
Middag: Gaten dichtmetselen in 't dak met Harry.
Ad op visite.
Oomens, vader van Ad, kwam om raad en hulp. Samen zijn huis bekeken. Ad is zwaar
gewond.
Vughterstraat (Bekkers redt zichzelf goed). Bettonville heeft 'n merkwaardige voltreffer
gehad onder de gangvloer.
Evacué's thuis. Familie Denis met 'n kindje met roodvonk.
Vanavond privé werk schematisch geordend.
2 Nov. Donderdag
8 ˝ pas op.
v.d. Kleijn kwam
zeggen dat Prings van Philips hem teleurgesteld had.
Herman Sliphorst kwam de ramen voorzien.
10 uur vergadering.Ik ben zoo'n beetje de gangmaker onder de commissarissen.
Françoise
Troupin is secretaresse van de Hoofdleiding (driemanschap). Versteegh heeft morgen 10
menschen voor me.
Er wordt waarschijnlijk in Elshout hard gevochten. Vanmiddag werkplannen verbrande
straten bekeken. v. Meerwijk gesproken. v.d. Geer getroffen. Zijn assistentie gevraagd
(men zei me van hem dat hij een "mieke" is maar dat geloof ik niet)
Vanavond met v.d. Geer thuis onze organisatie en ons werk besproken.
Daartoe had ik
kleine Clemmeke uit "haar kamer" verbannen!
3 Nov. Vrijdag
Eerste arbeiders
6 man. Begonnen met hekken te zetten voor de uitgebrande straten.
Vergadering.
Ondertusschen
werden de mannen weer weggeroepen om eerst cadavers te begraven.
Drijvers rondgang, v.d. Mark, Kok.
Meelfabriek bezocht (Neggers, Kelder). v.d. Wouw, D.V.S.G.
v.d. Geer sloot
mee aan. Samen bij v.d. Bruggen geweest om z'n garage te huren.
Het is 'n groote moeilijkheid dat er geen telefoon is, ook geen fiets. Alles moet te voet
en per boodschapper bewerkt worden.
Vanavond privé werk geordend.
Agenda.
4 Nov. Zaterdag
v.d. Geer. 't Loopt thuis druk aan de bel. Juffr. Caarls
gaan charteren voor thuis.
In 't salonnetje 't bureau ingericht. (Laten inrichten, zelf word ik strakgespannen door
allerhande noodkreten).
Verhagen, v. Oorschot. Meelfabriek. Vergadering (Knoers, v.d. Berg). Trubbel. Uit
den koers.
We staan voor 'n vreemdsoortige opgaaf. 'n Verwoeste stad snel bewoonbaar te maken.
"Heeren U hebt ons volste vertrouwen, doe wat je kunt om uit dezen nood te raken. U
hebt volledige machtiging om te doen wat U noodig acht".
We zullen eens
zien!
Even bij Bekkers aangeloopen. Weet er geen raad mee zooals met zooveel andere
verwoestingen en problemen.
Komen er nu Maandag arbeiders? 'k Weet 't niet eens zeker. Heb 'n groote mond gehad al
eerder van stuur maar op!
Vanmiddag bij Verschuren Venroy geweest op 't Brugplein.
Hopelooze puinhoop waarin nog 5 gezinnen wonen. 't Is daar heel hard oorlog geweest. Vijf
Tommies vochten zich daar dood op 24 Oct. bij 'n vergeefsche poging om via de Vliertbrug
de stad in te trekken.
'k Moest lang mee in den kelder schuilen omdat er 'n hevig artillerietrommelvuur
was losgebroken. Bleek van hier af op Vlijmen te schieten - Offensief? Over Elshout heen?
En al onze weggevluchte medeparochianen? Oorlog is wreed.
Onder 't kanongebulder naar huis geslopen. Ook daar was men weer in oorlogsstemming.
Vanavond in de huiskamer die juist weer in gebruik is 'n borrel rhum gedronken van
Rud Denis. Gepraat over Leuven en 't studentenleven daar.
5 Nov. Zondag
9 kerk. Caarls
kwam verslag uitbrengen.
Wandeling: Oomens Orthenstr.
v.d. Bruggen, garage accoord; borrel gedronken. Maaltijd.
Wandeling naar de Veemarkt "mijn wijk"! Valt mee. Er komen veel vluchtelingen
terug.
Vanavond geboomd met Rud en Paula.
6 Nov. Maandag
8 uur aan
Leonardus. 35 man!
Werk zoeken met de Jong en de Geer. Paar uur later 90 man!
Zwaar, rennen, problemen uit mijn jeugd herleefd. We kregen ze aan den gang.
Haven pannen.
Meelfabriek.
Doodop.
Vanavond peinzen.
'k Moet snel meer menschen inschakelen.
v.d. Geer
opgezocht. Noteboom
gecharterd.
v. Dinter die zich aanbood misgegrepen.
Alle zeilen bij!
't Stormt.
in de marge:
schoppen en breekijzers gevonden in de puinhoopen. Magazijn gevonden. v.d. Bruggen
vergeten.
7 Nov. Dinsdag
8 K.(orte) Havenstraat.
De Jong van de
Heidemaatschappij speelt de baas. Er zijn
vannacht meerdere gevels omgewaaid.
Noteboom trad in dienst op bureau.
Vergadering; taai. 't Staat er allemaal zoo slecht voor. Materialen, arbeiders,
hulpmiddelen, organisatie, leiding!, 't is allemaal slap en verward.
Storm.
Hunkemöller
Lexis staat op instorten, Vischstraat afgesloten.
Bureau druk met
noodkreten.
'k Loop van 't
kastje naar den muur.
Er moeten biljetten aangeplakt worden, probleem!
v.d. Geer actief aan inspecties.
Brandweer.
Karwei.
Vanavond ordenen van papieren en hersens.
Privé werk schematisch.
Jodenkerk. Niet meer
dagelijks. We komen er niet uit!
Kreté Jr. gecharterd als assistent.
'k Sjouw me zenuwachtig.
9 Nov. Donderdag
Regendag
Meelfabriek is lastig.
Worden we de
boodschappendienst van de baas?
Vergader 's avonds met de assistenten.
Ik weet geen raad met de kapotte daken.
Van boven geen leiding of steun. Van onder een zee van jammer. Opzij ingesloten met
handicaps.
Bij Bekkers en Oom Tinus geweest.
MTSer v.d. Vreede aangenomen.
IJskoud en
verkleumd thuisgekomen.
Laat werken.
600
m2 glas.
11 Nov. Zaterdag
Werk begint te
"gaan".
Vergadering.
Materiaalpositie
hopeloos verward en vooral te kort!
Geen overzicht,
geen leiding.
Op mijn voorstel de materiaaluitgifte gestopt voor enkele dagen om orde op de zaken te
stellen.
Mijn 600 m2 glas werden verschillend beoordeeld!
Bureau vanmiddag dicht. Men erkent weer een Zaterdag. Men went aan de ellende!
Begonnen met de opname van de verwoeste perceelen. Voelde me gelukkig enkele uren
rustig te kunnen werken.
Wim is
thuisgeweest!
Privé werk.
12 Nov. Zondag
10 ˝
Cap.(ucijners)
Rustdag.
Familieaanloop. Cor en Riche, Wim en Riet.
Orden gedachten en papieren. De bel is rustig.
Wim is er in Elshout gelukkig goed afgekomen.
13 Nov. Maandag
De MTSers doen 't aardig.
Regenweer. Er gebeurt dan niets!
Bureau kalmer.
Kaartsysteem
onderhanden.
Adriaan thuisgekomen, voorgoed.
14 Nov. Dinsdag
Werk gaat
zoowat.
Jamin als
brandweerdeskundige van Philips.
Opname verwoeste perceelen afgemaakt met Douwes.
v.d. Geer filtert herhaaldelijk.
Goed, koud,
weer.
Laat gewerkt aan perceelenlijst.
't Is verdrietig om aan te zien hoe de economisch sterkere zich van 't weinige
materiaal meester maakt en de economisch zwakkere laat zitten in de ellende.
15 Nov. Woensdag
Leonarduskerk
geholpen.
Werk loopt niet.
Magazijn in de
war.
Op Bouw en Woningtoez. geweest en vergad. en petit comité.
De verwarring
houdt aan.
Hurkens is overbelast en vastgewerkt.
Knoers,
Mommersteeg, Benne.
De arbeiderswoningen worden zoo naar achter gedrongen.
Bureau traag. De
lui lijken moe.
Vanavond ordenen.
Privé werk.
Electrisch licht gekregen, zuinig aan.
in de
marge:
v.d. Geer moest 'n dag hebben voor z'n privé zaken.
Noteboom vroeg studieverlof.
16 Nov. Donderdag
Verdrietige dag.
't Gaat zoo stroef.
Vergadering; er komt geen orde in.
'k Heb gewezen op 't verdrietige verschijnsel dat de economisch sterke zich rücksichtloos
poogt te redden en z'n economisch zwakke broeder laat zitten.
De officieuse gang van zaken in de materiaaldistributie is heel anders dan de offieele. Ze
is veel effectiever voor de begunstigden!
Men geeft mij gelijk. Maar we weten geen raad!
Middag zoekgemaakt met Drijvers, Schütz, v. Kessel, Knoers, Drijvers (aannemer),
v.d. Vrede, Douwes.
Mooi weer.
Vanavond
rustig 't bureau geordend.
Teulings terwille geweest!
17 Nov. Vrijdag
Douwes pannen.
v. Kilsdonk.
Regendag, treurig, om tureluurs van te worden.
De menschen verzuipen in hun huizen en ik weet er geen raad op.
De aanloop
vermindert niettemin. Men schijnt erin te gaan berusten.
'k Loop en sjouw als 'n bezetene.
De Jong,
Versteegh en Jamin zijn 't eens met plan v. Kilsdonk.
Douwes is opgewonden van de regenellende. 'k Zal hem inspannen voor 'n
pannen-mastiekhulpploeg.
Als we maar eens aan spullen konden komen.
Vanavond op bureau gewerkt.
't Regent
hevig.
18 Nov. Zaterdag
Gr.(obbendonk)str.
v. Heurnstr. (regenklachten)
Vergadering. De nieuw benoemde burgemeester Mr. Loeff uit Vught kwam kennis maken.
Ons Comité stelde zich nerveus aan. Loeff lijkt me een ernstige vent.
Laat geworden.
Meelfabriek op de proppen, v. Kilsdonk, materiaal.
Han v. Epen in de plaats van v.d. Velden.
Bureau druk. Nooteboom snapt mij niet goed in werksystemen. Kaartsysteem klaar.
Op de fiets uitgeweest.
v. Kilsdonk, Hinthamer park, Pentinga, Corry, Z.W.Vaart.
Wat 'n weelde, 'n fiets.
Vanavond wat opgelucht.
Privé werk geordend.
v. Deursen bood me 'n vat teer aan!
v. Kilsdonk komt.
't Regent niet meer. Morgen mag ik op Harry's fiets naar Max Lips in Drunen.
v.d. Geer schijnt af te zullen vallen. Kreté, Douwes en v.d. Vrede zijn actief. Voor 't eerst salarissen losgemaakt en
uitbetaald.
19 Nov. Zondag
Laat getempeld*.
Naar Drunen - Elshout geweest. Niets gevangen dan wat brood enzoomeer voor thuis.
Bij Kleijn gegeten.
Laat terug.
Nerveus, somber.
Vanavond op bureau de formulierendienst geordend.
*
tempelen = naar de kerk gaan
20 Nov. Maandag
v. Kilsdonk.
Puinstortplaats.
Teer v. Deursen (2 vaten).
Stroeve dag.
Botsing met Wim v.d. Boom. Bij Ras gaan spionneeren.
Douwes is 'n actieve jongen. Noteboom is 'n lastpost.
21 Nov. Dinsdag
Zware dag.
Op de vergadering de Wederopbouw en Drijvers aangevallen en hen wat wegenpapier,
mastiek en zink afhandig gemaakt. Dat verdeelen de comm.(issarissen)
nu zelf.
Doodmoe. Eten
laat.
Regen.
Douwes blijkt wat te doortastend! (Portier, pannen Kreté).
Magazijn loopt vast.
Vanavond 'n 3e MTSer v. Ginkel gaan charteren.
Nerveuse nacht.
22 Nov. Woensdag
Heelen dag
regen. Suf.
Kantoordienst aan formulieren. Gemeente schuift nu alles op ons af. Weet er geen
raad mee. Noteboom is lastig, wil weg.
Bij Ras geweest. Opgeven? neen dat niet. De nood is te groot.
Vanavond op den Koningsweg op visite geweest. Oom werkt ijverig aan z'n eigen
spullen en laat 't Comité H.O. voor wat 't is.
En 't regent maar steeds.
23 Nov. Donderdag
Heelen dag regen. Werk weer helemaal lam. De Jong en de M.T.S.ers richten
Kempenlandstr. 3 in voor bureau.
Bespreking en petit comité (Oom, Bouman, Drijvers, v. Bentem). Kan de pers niet 'n handje
helpen in de evacuatiezorgen en de moeilijkheden inz. fietsen, handkarren e.d.
v. Kessel gesproken.
Thuis proeven genomen met teer en catex op een nat dak. Vuil!!!
Lat, v.d. Horst, Galema en Herma in huis. Laat aan bonnen en privé werk gezeten.
Raak oververmoeid. Die groote nood en die onmacht om werkelijk te helpen!
in
de marge van 21-23 november:
De lui in huizen met kapotte
daken gaan ziekte en dood tegemoet. Ik weet geen technische raad (geen materialen, geen
vaklieden). Aan de evacuatiemogelijkheden wordt niets gedaan.
't Comité heeft geen inzicht, geeft geen leiding. Bijt zich te vast in de (vergeefsche?)
jacht op materiaal. Wat er is wordt onrechtvaardig onregelmatig verdeeld.
24 Nov. Vrijdag
Regendag. 't Is
diep treurig.
v. Rosmalen - Driessen (ellende tot en met).
Proef dak Smies, gevaarlijke klimpartij, stijve knie.
Kruiwagen Beks! Havensingel 12 bureau?
Deel zink uit, moeilijk.
Magazijnzorgen.
Mevr. Juyn, hopeloos. 't Gaat slecht.
'k Kan 't niet langer aan zoo. Mevr. Geldens, Happe.
Voeten waschen. 'k Verwaarloos mezelf.
25 Nov. Zaterdag
Geldens. Happe
pannen om glas.
('k gap wat ik bijkan, maar doe dat noode).
Moet me met geweld losmaken van de vele klagers.
Vergadering. Ik kan en wil zoo niet verder.
Men raadt me assistenten bijnemen. Dat wist ik al lang maar daar is de zaak niet mee te
saneeren. 'k Wil verantwoording kwijt. 'k Ben overbelast en moet "'t een met 't ander
laten zakken". (Opstraat!)
't Comité en Wederopbouw komen met ondeugdelijke lapmiddelen aandragen. Zal zelf
reorgaisatievoorstellen doen. 'k Was er stil en stroef van.
Han v. Epen snapt niet dat ik ineens zoo afzak.
De M.T.S.ers blijven actief.
Omkleeden. Eloystraat, proef Smies is mis, 't lekt even hard als tevoren.
Douwes lang op
visite.
Vanavond om 9 uur in bed gekropen. Had zware oogen van de slaap.
26 Nov. Zondag
9 Kerk en Comm.(unie).
Uitgeslapen!
Broei thuis op de reorganisatie. Oom Koos wat grof de waarheid gezegd over hun
onbekwame houding.
Borrel. Bureau.
Piet en Claartje
even.
Noteboom kwam zijn tekortkomingen verminderen.
Privé werk geordend.
Riet en Annemieke in Den Bosch, Wim niet (afgespert?)
in
de marge:
Rustige dag!
27 Nov. Maandag
Knoers. Han v. Epen kwam mijn werk bekijken. Samen bij de Zusters geweest. (Sr.
Seraphine, reëel mensch).
Reorganisatieplannen. Zou v.d. Vrede een goed administratier zijn. Noteboom kan er niets
van en voelt er ook niets voor.
Op 't Stadhuis poolshoogte genomen bij de evacuatiecommissie (Korst beleedigd?).
Felix.
v.d. Velden.
Druk.
in
de marge:
Perey gesproken over de
reorganisatie, gehoor! Weth. Meuwese snapt er niets van.
28 Nov. Dinsdag
Om 10 uur en petit comité mijn reorganisatievoorstellen gedaan.
(Meuwese, Cleerdin, v. Dun, v. Benthem, Drijvers, Troupin). Men gaat er op in.
Om 3 uur 'n bespreking met Perey, Cleerdin, v. Dun, v. Kessel. Aarzelend accoord.
Ambtenaren zijn zoo huiverig in 't aanpakken.
Regen.
Harry en
Marietje voorgoed naar huis terug. Wim en Riet over.
Appel speelde me 1000 pannen en 25 zak cementkalk toe.
Engelschen - burgemeester - Heidemij. - Philips.
Laat aan formulieren en bonnen gezeten.
Borrel met Wim en Adriaan.
29 Nov. Woensdag
v. Kessel rondgeleid.
Vergadering. glasdistributie mis (niet via comm.(issarissen))
Trubbel genoeg.
Lievens steelt, moet eruit.
Riet en Wim naar Elshout.
30 Nov. Donderdag
Meubels - teleurstelling. Ras prijzen en spullen.
Boodschappen (de Leeuw, Lammers, Stempel, gemeente (v.K.)).
Peters lampen.
Schütz om armelijke toestanden te zien. Bouman en Oom Koos toevallig van de partij.
Woordenwisseling
1) onoordeelkundig ingrijpen, 200 gulden!, 2) onbekwaamheid van Wederopbouw die overal
achter 't net vischt.
Assistent Kreté valt niet mee. v.d. Geer blijft geheel weg (wat ik wel verwacht
had). Vandaag met Noteboom gepraat, die wil ook graag weg! Schikt goed. v.d. Vrede kan
mooi zijn plaats innemen.
Benzinelampen geprobeerd. Eén doet 't er. De Tommies hebben 15 L. benzine
geschonken.
Eerste gestempelde evacuatiebriefje afgegeven.
Vanavond bij Oom Koos bespreking Schütz - v. Epen - Drijvers - Bouman - Faessen over
Schütz' ideeën betreffende de hulpdienst. Ik ben de eenige commissaris die er een
hulpdienst op na houdt. Schütz is 'n dilettant in organisatie, techniek en zaken!
't Voorname werk van de Wederopbouw (materiaal!) wordt door Han Buskens en hem schromelijk
verwaarloosd. De jongens kunnen er niets van.
1 Dec. Vrijdag
Neomagus
aan benzine geholpen.
Brugstraatbewoners gewaarschuwd.
v.d. Vrede vandaag op bureau.
v. Hoften - Faassen.
Kreté eindelijk klaar. Kaart. Distributiekantoor - Vincentiusgebouw - v. Rosmalen.
Paard Beekwilder.
Vanavond Noteboom kas.
(....)
2 Dec. Zaterdag
Laatste dag als puincommissaris.
Vergadering.
Jodenkerk. De
materiaaldistributie wordt door de ambtenaren (Drijvers, Schütz) bureaucratisch
verknoeid. Teleurstellend.
Middag stil.
Nadenken, dak zoldertje, verward.
Frenken op bezoek, wat hebben die lui ontzettend veel te lijden gehad van den oorlog, en
nog. Alles kwijt, dat is heel erg.
Vanavond privé werk schematisch geordend.
(....)
3 Dec. Zondag
10 ˝ Capucijnen met Schütz.
'k Begin me wat minder zorgelijk en gehaast in te stellen. Cor en Riche met
kinderen.
Oom Koos, Oom Tinus, gezellig.
Na 't eten privé werk geordend. Noteboom kwam afscheid nemen.
Vanavond rustig pianogespeeld.
4 Dec. Maandag
Overstelpend drukke dag. Massa's klagers binden me gewoon aan huis. 'k Kan
niet helpen. Dat houd ik niet uit.
Kreté aan 't glas opnemen. Kolenzorgen. Banden. Bouman deprimeert me met z'n
reisplannen.
Oom Tinus kwam naar aanleiding van ons
gesprek van gisteren met schoenen aandragen. 'k Kocht met 'n geprangd hart een paar voor
f. 150,--! Ze zitten fijn.
Wijnands niet te vinden.
v. Kessel - v. Epen.
Vanavond Dings opgezocht. Turnhout-fabriek is verwoest.
Bij v. Epen gaan praten. Down.
Pak ik de zaak verkeerd aan?
Slechte nacht.
(Wijnands, boodschappen, klachten)
5 Dec. Dinsdag
Nieuwe boodschappenordening.
Wijnands getroffen. We zijn 't wel eens. De eerste glasbonnen kwamen af.
M'n wijk uitgewandeld.
Weyts bezocht op z'n kantoor aan huis. Steenkolen!
Bekkers bekeken. Die Oom Tinus helpt me goed.
v. Woensel.
Knoers.
Bureau komt op orde.
Henk is "m'n man". De hulpdienst moet zichzelf redden.
Vanavond ernstig gestudeerd op aanvragen enz.
6 Dec. Woensdag
Programma Kreté (v.d. Berg - v.d. Wouw - Manders)
Wandeling platdaken v. Heurnstraat. Zie de toestand bijna hopeloos in.
Koningsweg: Rien Duli nagaan. Oom, 'k pieker erover om m'n werk neer te leggen (met
Kerstmis).
Leo Jansen getroffen. Samen naar Schütz. Zij raden me af en gingen mee naar de wijk.
Chrispijnstraat donkerte.
Vanavond een reeks bonnen en formulieren geordend. M'n taak is me te zwaar.
De steun in den rug van Comité en Bouwpolitie en Wederopbouw is te gering en te weinig
ernstig. De ellende te groot.
M'n aftreden is mede als 'n soort protest bedoeld.
Slechte nacht.
in
de marge:
Met Piet Kersten 20 mud kolen
geruild tegen 200 sigaren! Daarmee is de behoefte van thuis en van 't bureau voorzien.
7 Dec. Donderdag
Sta deze week iets later op. Begin om half negen op katoor 'n program over de
inspecties van Kreté op te stellen in onderling overleg.
10 uur vergadering. Gemoedelijker dan anders. Mijn bezwaren worden aangenomen.
Actieve middag. (Kreté, banden - Verheyden, Ras - Rouppe, wijk inspectie v. Ommen)
Avond kalm. Privé werk geordend.
8 Dec. Vrijdag
Bureau.
Zitting comité bezocht.
Oom Koos voorstel Burgemeester overname van onze taak, vacante post aan
Gemeentewerken (Jac. Gooden?) Oom is 'n zielepoot!
v. Kessel - v. Heumen. Baars getroffen. Schütz wees me op de Dienst v.d.
Wederopbouw, flinke baan? 'k Sta wat dwars tegenover die kliekjespolitiek.
Vanmiddag controle formulieren Eijkemans e.a.
Bandenbonnen bemachtigd eindelijk (4+4), 2 banden gekocht en naar Floris gebracht
(Herma). Suyling weer mis.
M'n hulpdienst is danig verward geloopen. Na gaan zien. v. Ginkel eruitnemen.
Nerveus.
'k Ben onvast als leider!
Vanavond studie form.(ulieren) en bonnen. Mevr. Caarls kwam Henk
Bovenkerk (zoon van Tiny Brouwers) aanbieden als piccolo!
Kachelzorgen.
9 Dec. Zaterdag
Bureau laat. Henk zet
'n ander kacheltje.
Koud.
Hulpdienst nagaan.
Bureau moeilijk, laat. Regen.
Konijn!
Oom Tinus - Parklaansoesah. Wanordelijke middag, vooral in mijn kop.
Vanavond even bij Caarls geweest (te haastig met Henk) en bij v. Epen gaan praten.
Is Kerstmis te vroeg?
v. Eck op 't tapijt.
in
de marge:
eerste natte sneeuw
10 Dec. Zondag
10 ˝ Cap.(ucijnen) en Comm.(unie)
Overzicht formulieren - bonnen.
Woest om de stagnatie. Oom Koos liep maar gauw weg.
Marietje en Harry aan den maaltijd. Boom over bisschoppen en hun gezag. Met Adriaan samen
de Parklaan gaan bekijken, daarna de militaire bruggen aan Vughter-uitgang.
Even bij Oom Tinus geweest (de Groot).
Vanavond gelezen in jeugdblad Mei 1932 over Hitler!
11 Dec. Maandag
Bureau.
Vergadering. Na 'n stormachtige critiek op de materiaaldistributie mijn bemoeienis
daarmee nergelegd. Men werkte op m'n gevoel en m'n prestige. (Cleerdin, Driessen, de
Graaff, "v. Halteren"!)
Nam m'n taak weer op; opluchting, en de vervloekte uitzonderingsgevallen rolden weer door
de kamer. Zegde aan dat ik m'n taak toch alsnog zou neerleggen.
Morgen en petit comité!
Laat. Suf. In 'n dwangpositie.
Bureau onoplosbaar. Met Kreté gaan wandelen i.v.m. materiaaltaxaties. Moeilijke
dag.
Vanavond Piet en Claartje even in huis.
Ordenen.
Schütz (mis), Cattie, v. Epen. Han raadt me mijn al te heftige houding af.
Slapelooze nacht. Ben ik te ver gegaan?
12 Dec. Dinsdag
Vroeg. Bureau.
Fizaan - Appel.
Naar 't Comité. Wijffels de waarnemer voor v. Dielen bood me 20 platen zink aan!
Tegenover 't Comité (Cleerdin en Oom) en Drijvers "water in m'n wijn gedaan".
Excuus voor de scherpte in mijn critiek die beleedigend moet zijn geweest.
Meeningsverschil: mijn compromis tusschen regels en uitzonderingen ligt heel anders dan 't
gemiddelde bij Comité, Drijvers en collega's. Beter of niet, daar twisten we nu niet meer
over. In dit stadium van onze werkzaamheden vind ik het na rijp beraad beter mijn houding
te veranderen. 'k Zal m'n best doen om me wat beter aan te passen aan de werkwijzen van de
meerderheid, zulks in 't belang van allen en alles.
't Viel zeer goed. Men was me er dankbaar voor.
v. Epen loopt warm aan t.o.v. Wijnands! Ook hij dreigt plotseling met weggaan!
Leo Canjels mee aan den maaltijd.
in
de marge: [
'k Ga nu ook voortaan bewust
flikflooien bij Drijvers met uitzonderingsgevallen! (Kott, Fizaan, Smies).
Men doet al wat eer men alles gedaan heeft wat men kan!
]
Vanmiddag met Sjef Peynenburg huizen Cattie bekeken in den Boschdijkstraat.
Regen.
Bureau ordelijk. 'k Kan 't weer aan. Dat heeft direct z'n terugslag op de jonge
medewerkers.
Vanavond privé werk geordend.
in
de marge:
De Jong met z'n zorgen. Heb
daarin heel wat afgeschoven.
13 Dec. Woensdag
Slechte dag. Huizen
Brugstraat.
Nettie Kuypers (Hilvarenbeek), Mevr. Robbers. Gemeente. Kapper!
Hulpdienst verward.
Avond Schütz excuus. Conversatie met de Engelsche inkwartiering. Wij zijn
overgeslagen.
14 Dec. Donderdag
Betere dag. Bureau
vroeg op orde.
Kreté en v. Ginkel aan 't opmeten gezet voor de materiaalschattingen. Zelf
boodschappen doen in de stad (zink, sigaretten, gemeente) en hulpdienst nagaan. Droevige
gevallen gezocht en gevonden (De Jong, v.d. Berg, Mommersteeg).
Vanavond met Kreté, v. Ginkel en Douwes zitten schatten.
15 Dec. Vrijdag
Nerveuse dag.
Na den middag thuis aan schattingen gewerkt. Rien op visite. Die lui leven overal
veel gemakkelijker doorheen.
Adriaan heeft de Buick weer op gang gekregen!
Vromans, Kreté.
Vanavond schatten met v. Ginkel.
16 Dec. Zaterdag
Vergadering. Kalm, langdradig.
(ben weer tegenstander van uitdeelingen aan commissarissen, 'k lijk op een windvaan!)
Bureau ordelijk. Kreté even.
Vanmiddag in de wijk gekeken naar 't werken der Engelschen en 'n brandje in 'n kelder
verzorgd (luchtbesch.(erming))
Op Duli ons huis Akeleistraat bezocht. Jammerlijke toestand als stafkwartier en
asyl der Engelschen. Wat wordt zooiets door gedelegeerden slecht verzorgd!
Bij v. Woensel een lans gebroken om dienstbode Marie eindelijk eens aan een huis te
helpen, weer mis.
Vliegende bom gezien (z.g. V1). Schatte haar 2500 m. hoog, snelheid 700 km/uur,
vliegend in de lijn Arnhem - Antwerpen. Die dingen komen vandaag ineens over onze stad
gesputterd. Akelig.
Wim is thuisgekomen uit Elshout. Riet gisteren al. Vanavond bij hen gepraat over
van alles.
17 Dec. Zondag
10 ˝ Noodkerk St. Leonardus.
Ben verstrooid en somber. 't Gaat me zoo slecht.
Fam. Koningsweg.
Privé werk ordenen in de huiskamer (dat helpt me wel eens meer in een betere
stemming).
Na 't eten bij Han v. Epen een zakje tabak gaan brengen; was uit. Na een besluitelooze
wandeling bij Beckmann aangeloopen even. Lat en Frans waren daar. Mats zit al 14 dagen
vast! Joop heeft 'n baantje aan de Centrale Keuken.
Op de Parklaan bleken Harry en Marietje niet thuis en het slot van v. Erp nog niet
gerepareerd. Deprimeert me!!!
Vanavond lezen: "Waarheid" (comm. blad). Eng. dictionnaire. Mei. Vroeg slapen.
in
de marge:
Triestig geval v.d. Heuvel
Brugstraat. Ouwe man in een geheel open en lek huis. Vrouw en dochter al ziek geworden.
Isegrim tegenover z'n huisbaas?
18 Dec. Maandag
Bureau (v.d. Heuvel heeft huisbaas overwonnen!)
Vughterstraat - v. Halteren - Gemeente.
Nerveus.
Middag Knoers - Zametteo - Hoop en Eig. Bezit. Knoers
maakt 't me zwaar. 'k Mag die man te goed om 'm niet te helpen.
De jongelui op bureau zijn zorgeloos. Kreté loopt er de kantjes af.
Vanavond bij Han gepraat (taxaties). Engelschen in huis.
Theo Schols nog laat op bezoek.
19 Dec. Dinsdag
Bureau. Eindelijk bij Teurlings 'n scapuliermedailletje gekocht voor m'n petekind
Annemieke.
Distributiestamkaart gehaald.
Verdiep me minder in m'n wijk, dan voel je niet zoo wat er allemaal mankeert!
Vughterstraat - v. Halteren - Gemeente. Aan de overname van onzen dienst wordt gewerkt.
Schooien!
v.d. Bruggen bezocht.
Bureau, taxaties, rekeningen hulpdienst.
Laat op bureau nagedacht hoe 'k de (jonge) assistenten zoo productief mogelijk
bezighoud..
20 Dec. Woensdag
Nerveuse dag.
Maagpijn.
Vergadering. Comité wil weg, de nonchalance en de welsprekendheid verbazen me.
Een of andere Captain was erg tevreden over Den Bosch, Cleerdin dus ook over ons en
zichzelf.
Lach dan paljazzo, want 't volk heeft betaald!
in
de marge: [
1 Jan. einde van onze
hulpverleening
]
Wat 'n geluk dat de winter heel zacht blijkt te zijn. Han is wat teleurgesteld over
de liquidatie. Ik juich ze toe. Heb ze eigenlijk zelf uitgelokt in 't belang van mijn
wijk. (of om er persoonlijk van af te zijn?)
Met Han bij Schütz geboomd over m'n M.T.S.ers enz. Schütz kan z'n drukten niet
meer bijhouden.
Putten bekeken.
v. Hoften tobt erg om iets van z'n huizen te maken.
Nerveus. Laat
gewerkt en gedacht om op orde te komen.
in
de marge:
'k Ben ongeduldig en moeilijk
tegenover de assistenten.
21 Dec. Donderdag
Vroeg bij de Capucijnen te biechten geweest.
Bureau ordelijk.
Met Kreté samen op materiaaltaxaties uit. (Michelin, v. Dursen, Skeel, S..ma,
Philips, Verh. v.D., Meulemans)
Interessant werk.
Voedseldepots Veemarkt - Michelin bekeken. Machtige massa's beste spullen liggen
daar al klaar voor Nederland. (biscuits, vleesch in blik enz.)
Er vallen V1's rondom de stad.
Vanavond rustig gedacht en gewerkt.
Privé werk geordend.
22 Dec. Vrijdag
Zware ontploffing om half acht.
'n V1 gevallen op de Fred. Hendriklaan. Daarheen met v. Ginkel en Wijnands.
Treurige ravage, veel slachtoffers. Douwes met z'n pannenploeg erheen.
Met Kreté de Leonarduskerk opgenomen.
Vanmiddag weer naar de Vliert geweest. Drukte, verslagenheid, tientallen dooden.
Wim thuisgekomen.
Vanavond laat aan de materiaaltaxaties gewerkt.
in
de marge:
gevolgen van V1 reiken van
Duli tot bij Aa in de buurt.
23 Dec. Zaterdag
Bureau ordelijk.
Met Wim en Jozef Galema mijn wijk bekeken.
Wijnands - v.d. Sande - de Jong.
Thuis Schütz - v. Hooff - v.d. Vrede. Adriaan bracht kerstboomen mee ergens vandaan!
Vanmiddag rustig.
Sluitkap deurslot geplaatst.
Drie Zondagen voor de borst!
Vanavond rustig de materiaalschatting afgemaakt.
Bad genomen in de keuken.
24 Dec. Zondag
10 ˝ Kerk en Communie.
fam. Koningsweg.
Lezen Rougemont weer opgenomen.
Moeder is niet goed en blijft te bed.
Na den middag kamer ordenen, tafelwerk weer eens geordend (was niet veel!),
garderobe enz.
Wandeling door de wijk (Engelschen werken), naar Duli (Vollebergh gesproken) en bij v.
Nuis geweest even.
(...)
Vroeg slapen.
25 Dec. Kerstmis
7 ź eerste H. Mis bij de Capucijnen met Wim, Riet en Adriaan.
Ontbijt bij Riet met de Galema's erbij. Knus. De gevraagde Tommies kwamen niet.
Er is een zeer sterk Duitsch offensief gaande in de Ardennen.
Fam. Koningsweg incl. Rien en Cis en Frencken op visite bij Moeders bed.
At met Adriaan samen 'n konijnenbout!
Lezen Paradoxen v/h Katholocisme van Bendor.
Tiny v.d. Heijden kwam aan, bleef mee koffiedrinken en zelfs slapen bij Riet. Gezellig gepraat en vanavond eens fijn
pianogespeeld.
Mooie dag. Heeft me goed gedaan.
in
de marge:
Laat op m'n slaapkamer privé
werk schematisch geordend.
26 Dec. Dinsdag Kerstmis
9 ˝ Leonardus noodkerk.
(....)
Na den middag bij Han v. Epen wat tabak gebracht. Men heeft hem, zooals ik al van
Oom Koos wist, van de Gemeente gevraagd om Drijvers na 1 Jan. te willen assisteeren. Rien
v. Oorschot is door de V1 gewond en ligt in 't ziekenhuis. (...)
Er wordt al geschaatst. 't Vriest stevig.
(....)
27 Dec. Woensdag
Bureau kalm. Met Han naar de
Gemeente, materiaalschattingen ingediend. Petit comité. Schütz, Bouman, stationsplannen!
(...)
Namiddag bureau, wijk in, v. Hoften - .d. Leeuw. Gemeentewerf - v.d. Sande.
Tip dat Akeleistraat 2 door de Engelschen verlaten was. Erheen. Minten en v. Rumpt
als nieuwe bewoners? Verwarmingen, waterleidingen, duisternis, vorst. Bij v. Nuis geweest
met de heeren.
Vanavond ordenen in de huiskamer. (...)
28 Dec. Donderdag
Vroeg. Kreté informaties. Bureaudienst.
(....)
29 Dec. Vrijdag
Bureau. Laatste zorgen aan magazijn, hulpdienst.
Bij v.d. Boom geweest en vernomen dat het huis door de Engelschen definitief
gevorderd is; de politieke politie snijdt zich hier in de vingers. Warwinkel nog grooter!
Afscheidsvergadering op 't Stadhuis.
Burgem. 3 weth. Ridder de v.d. Schuur (Militair Gezag), Wederopbouw, Gemeentediensten,
Comité en wij acht commissarissen.
Veel mooie woorden en pluimpjes, 'n gratificatie van 250,-- (!!!) en uit eigen
boezem 't plan om 't eens gezelliger over te doen.
Flesch jenever bemachtigd bij Cooymans (v. Offeren). Oranje-Hotel informatie.
Vanmiddag bureau. Henk zal naar Buskens (Wederopbouw) kunnen. Piet naar Schütz?
Thieu naar Drijvers tijdelijk.
Naar Akeleistraat. Kruyff was dankbaar voor de triplex die 'k hem liet bezorgen.
Rommeltje daarboven. Minten gesteld voor: zelf in orde maken, risico Engelschen - pol.
politie. Ik zie liever hen als de Engelschen. De huizen zien eruit om ermee te
huilen.
Bureau gezellig met de jongelui.
Vanavond peinzen en ordenen in de huiskamer.
Dagboek geheel bijgewerkt.
30 Dec. Zaterdag
Laatste dag als commissaris.
'k Sprak de jongelui toe en gaf Douwes en v. Ginkel 'n gratificatie uit de eigen
afbraakkas. Viel in zeer goede aarde! De lui zeien zeer prettig gewerkt te hebben ook al
was 't moeilijk.
Dronk met Oom Koos 'n borrel en Rijkers kwam vertellen dat hij er uit scheidt met
aannemer spelen.
Wandeling. Roode Kruis, Rademaker en bij Ad even gezellig gebuurt.
(....)
31 Dec. Zondag
(...)
10 ˝ Capucijnen. Adriaan collecteerde voor de St. Vinc. ver.
Er is vanmorgen 'n V1 gevallen in de polder voor de Zuidwal. Han v. Epen was er als
toegevoegd ambtenaar van Drijvers al druk mee.
Oom Koos op 'n borrel onthaald.
(....)
(....)
2 Jan. Dinsdag
(....)
Han gaan bekijken op Bouw en Woningtoezicht, samen met hem bij Rademaker gaan
praten over ons soupertje. Zal ik daarvoor als organisator optreden?
(....)
in
de marge:
Er snorren steeds meer V1's over onze stad. Vandaag is er weer een gevallen in Vlijmen.
Angstige dingen.
(.....)
17 Jan. Woensdag
(....)
In Central bleek 't soupertje voor elkaar te kunnen komen. Vastgesteld op morgen
over 'n week.
Vanavond Han en Mies bij ons. Samen 'n invitatie op rijm opgemaakt.
In de week voor 25 januari: dichten en liedjes
maken; enkele keren oefenen met Han van Epen.
25 Jan. Donderdag
Kleeden en ordenen. Biblo - Han - biblo - Lamers - Central - Kok - Driessen, alles
voor de fuif. Thuis plakken en corrigeeren (oefenen gen. rep.!)
Om 3 uur naar Central. Cleerdin kwam laat, moesten daarvoor ons program omstellen.
Han en ik ceremoniemeesters. Leuk, goed, gezellig feestje.
We hadden veel succes. Françoise Troupin was ook voldaan. Borrel prima, rookerei goed,
diner te weinig, zaal koud, kosten 20 pop per man.
't Spreken en zingen ging me tamelijk goed af.
(....)
18 Maart Zondag
(....)
Om 12 uur naar Bouman waar de foto van H.i.O. werd uitgedeeld, omgewerkt in 'n
geteekend zeventiende-eeuwsch tafereel. 'n Succes!
(....)